Okolice Piekoszowa. Fragment Mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego z lat 30. XX wieku
Autor opisu wsi Piękoszew zamieszczony w "Tygodniku Ilustrowanym" pod tytułem: Zamek Tarłów w Piękoszewie („Tygodnik Ilustrowany", R. 5, 1862, nr 120, s.17-18), stwierdził, że wieś ta, a w niej znajdujacy się pałac był "...odwieczną siedzibą znakomitej w historii dawnej Polski rodziny Tarłów herbu Topór". Pierwotnie zamieszkujący te okolice ród Odrowążów, a raczej jego gałąż, która trzymała klucz piekoszowski, z czasem wymarła. Stary dwór i kościół parafialny stał się z czasem własnością możnej wielce rodziny Tarłów. Na ten temat poszukajmy odnośnego fragmentu dzieła wielkiego miłośnika ziemi chęcińskiej, dziś najczęściej zwanej kielecką lub świętokrzyską, noszącego tytuł Dawny powiat chęciński - Michała Rawity Witanowskiego:
"Opodal zamku, we wsi samej, na sztucznie podsypanym wzgórku, stał dawny kościół murowany św. Jakuba, z wieżą frontalną, kryty gontami. Szczupłe rozmiary jego - zapisane w papierach kościelnych - wynosiły długości 42, a szerokości 12 łokci. Pierwotnie nie miał wieży, którą dopiero w 1601 r. dobudować kazał swoim kosztem Mikołaj Świerski, kantor gnieźnieński, sufragan i proboszcz chełmiecki, biskup cytreński, kapłan wielkiej nauki, którego dzieła drukowane wylicza Niesiecki". (...)
Stary i budujący się nowy kościół w Piekoszowie. Rys. pochodzi z dzieła ks. Jana Wiśniewskiego, Dekanat konecki...
"Starożytny ten kościółek dawno chylić się musiał do upadku, skoro już w r. 1807 rozpoczęto obok niego, po prawej stronie, stawiać nową świątynię, według planów naprzód budowniczego Zabierznowskiego, później zaś Marconi'ego [zm. ok. 1828 r.], ofiarując do 60.000 złp. Roboty około wznoszonych murów, przerwały w r. 1810 ówczesne zamieszki krajowe, pomyślnych starań i zabiegów zacnego proboszcza, ks. Bernarda Idziego Bzinkowskiego, regensa seminarium i prałata kolegiaty kieleckiej [zm. 1833 r.]. Dopiero około r. 1870 następca jego na probostwie piekoszowskim, kanonik Sylwester Grzybowski, rozpoczął dalsze roboty ukończone w r. 1879 tak, iż d. 2 czerwca 1884 r., ks. Antoni Sotkiewicz, biskup sandomierski, mógł dokonać konsekracji.
Nowy kosciół parafialny pw. narodzin NMP w Piekoszowie. Stara pocztówka
"Jest to świątynia w stylu odrodzenia, o dwóch wysmukłych wieżach, niewykończona jeszcze wewnątrz, pomimo, że wydano na nią dotychczas ok. 50 000 rb. W wielkim ołtarzu - renesansowym [rzeźbił do w drewnie Turbas, artysta z Bolesławca, kosztem 5000 rb], za lekkim w stosunku do wysokości, znajduje się obraz Matki Bożej, od lat paruset cudami słynący. Według ks. Wacława, kapucyna, wizerunek ten ojciec Tomasz z klasztoru Paulinów częstochowskich darował ks. Franciszkowi Szczepanowskiemu, proboszczowi piekoszowskiemu [czy też dzierżawcy plebani piekoszowskiej, który później był kanonikiem łowickim], a ten widział go w izbie zawieszonym. W 1705 r. w święto Wniebowstąpienia Pańskiego dostrzeżono łzy krwawe na tym obrazie, wskutek czego wizerunek przeniesiono w roku następnym do kościoła piekoszowskiego. Doznane cuda i łaski w tym obrazie, sprawdzone zostały przez wyznaczoną w tym celu komisję i w r. 1706 r. d. 9 października, ks. Stanisław Sierakowski, administrator diecezji gnieźnieńskiej, wydanym dekretem - obraz za cudowny ogłosił".
Cudowny obraz Matki Boskiej Miłosierdzia z Piekoszowa (bez srebrnej sukienki). Fot. archiwum
"Niewielkich rozmiarów (o wymiarach 76,5 x 90 cm - przyp. DK) malowany olejno na płótnie, po kryty srebrną sukienką i ukoronowany - otoczony jest aureolą mistycznego uroku przez lud okoliczny. Pierwszym, który opis tego obrazu i cudów nam przekazał - był ks. Mikołaj Złotnicki, kanonik krakowski, proboszcz miejscowy. On to w r. 1722 wydrukował w Częstochowie „Skarb nieprzebrany, N. Maryi Panny, co we wsi Piekoszowie cudami wsławiona" - dodawszy do tej książeczki, piękny sztych obrazu - niewiadomego rytownika. Tenże ks. Złotnicki napisał inne dziełko pt. „Post bezpieczny we łzach tonącej ojczyzny" - powtórnie wydano w r. 1744 nakładem Adama Tarły, starosty goszczyńskiego. O nim też pisał ks. Józef Tadeusz Obożewski, proboszcz piekoszowski, kustosz kurzelowski, w książeczce „Łzy łzę pobijające (...) płacz Maryi w cudownym obrazie piekoszowskim" [drugie wydanie w Krakowie 1758 r. - trzecie w Częstochowie 1755 r.]. Rytowali na miedzi ten święty wizerunek Jan Józef Filipowicz we Lwowie oraz Gieryk Adam Podebrański. Lud pobożny dotąd śpiewa pieśń - rozpoczynającą się od słów: „Płacząca krwawymi łzami Maryja, módl się za nami".
Nawa główna piekoszowskiego kościoła; widok na ołtarz główny. W nim umieszczony został obraz cudowny Matki Boskiej Miłosierdzia, a na zasuwie cudownego obrazu – obraz Zesłanie Ducha Świętego z 1925 r. Fot. archiwum
"W bocznych ołtarzach znajdują się również starożytne obrazy - przeniesione z dawnego kościoła. Po lewej stronie z wizerunkiem Chrystusa Pana Bolesnego, przypomina nam bardzo arcydzieło Guido Reni'ego [1575-1642 r.] - widziane w galerii drezdeńskiej. W prawym ołtarzu obraz św. Jakuba, patrona dawnej świątyni w Piekoszowie. Po bokach głównego ołtarza, w prezbiterium, dwie osobliwe, podłużne szafy, zawierają kosztowne ofiary, wota srebrne i złote, korale, bursztyny, które pokrywały święty obraz Bogarodzicy na nich stoją dwa srebrne relikwiarze. Warte też baczniejszej uwagi: krzyż z kości słoniowej oraz lichtarze srebrne z herbem Odrowąż i datą 1721 stojące na tymże ołtarzu".
Kościół pw. Narodzenia NMP w Piekoszowie. Ufundowali go Wincenty i Aniela Dobieccy, właściciele Piekoszowa. Fot. D. Kalina
Obraz powstał zapewne w 1691 r., a przypisywany jest nowicjuszowi zakonu paulinów na Jasnej Górze, Krzysztofowi Lateckiemu. Bracia zakonni przekazali go Franciszkowi Szczepanowskiemu, doradcy biskupa krakowskiego Stanisława Kazimierza Dąmbskiego (lub Dąbskiego) herbu Godziemba. Na uwagę zasługuje fakt, że jego bliscy współrodowcy mieszkali w posiadanym majątku Włoszczowa, gdzie dokonali właściwej rekatolizacji miejscowego kościoła (zobacz poniżej).
Biskup w życiu politycznym kraju w staraniach o koronę polską popierał hetmana Jana Sobieskiego. Z kolei po zgonie tego króla stanął murem najpierw za kandydaturą syna zmarłego króla, Jakuba Sobieskiego, ale poparł Augusta II, którego koronował na króla Polski jako biskup kujawski i zastępca prymasa Polski. Król w uznaniu zasługi poczynionej jego domowi mianował go 30 03 1700 r. biskupem krakowskim. Biskupstwa tego jednak nie objął, gdyż zmarł nagle w trakcie przygotowań do ingresu w klasztorze jezuitów w Krakowie. Został pochowany w kościele pw. św. św. Piotra i Pawła w Krakowie.
Wspomniany Fr. Szczepanowski, przywiózł obraz na piekoszowską plebanię, której był wówczas posesorem. Po pierwszym cudzie, jaki miał miejsce w 1705 r. obraz został przeniesiony do kościoła, a wkrótce do Piekoszowa zaczęły napływać rzesze pielgrzymów. W kronice kościelnej odnotowano 284 uzdrowień oraz innych szczególnych łask, których wierni dostąpili w latach 1705-1743.
Prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński ukoronował obraz w 1968 roku w obecności 70 000 wiernych i duchowieństwa, w tym przybyłych paulinów z klasztoru na Jasnej Górze. Uroczystość koronacji obrazu powtórnie dokonano w 1983 roku, jako że poprzednie korony zostały skradzione przez nieznanego sprawcę.
W gablotach w nawie głównej znajdują się wota od osób, które doznały łask - wśród nich dostrzec można srebrne miniaturkii: oka, nogi, serca – oznaczające, z jakiej dolegliwości i choroby człowiek został uzdrowiony za wstawiennictwem Maryi. Dzieje 284 udokumentowanych przypadków uzdrowień zebrał ks. Mikołaj Złotnicki w ksiażęcce pod tytułęm „Cuda Obrazu Piekoszowskiego" (Lwów 1774 r.).
Największą cześć Matka Boska Miłosierdzia odbiera w piekoszowskim sanktuarium w tzw. Zielone Świątki oraz podczas święta Narodzenia NMP (8 września). Na uwagę zasługuje fakt, że w sąsiedztwie kościoła wybudowano Dom dla Osób Niepełnosprawnych, w którym odbywają się rekolekcje oraz zajęcia rehabilitacyjne.
Post scriptum
W roku 2002 wizerunek Matki Bożej Miłosierdzia z Piekoszowa umieszczono w herbie Gminy Piekoszów:
Dariusz Kalina
